Искать:

Коррупция бу-тўсиқ дегани

Гулистон туманлараро иқтисодий суди раиси Б.Махмудов ва судья Н.Абдуллаевлар томонидан Ўзбекистон Республикасининг “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида»ги Қонуни мазмун-моҳияти юзасида Сирдарё вилоят Давлат солиқ бошқармаси, туман, шаҳар давлат солиқ инспекциялари ходимлари иштирокида давра суҳбати ўтказилди. Муҳтарам юртбошимизнинг «Асосий мақсадимиз фуқароларнинг ҳукуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш орқали халқимизнинг суд тизимига бўлган ишончини қатъий мустаҳкамлаш, судни том маънода «Адолат қўрғони”га айлантиришдан иборат” деган жумлаларини келтириб, бугунги кунда халқимиз кутаётган адолатли қарорлар қабул қилишга ҳар томонлама қодир, иродаси мустаҳкам, юксак касб ва маънавий фазилатларга эга бўлган суд ходимлари таркибини шакллантириш, ўз сохасини яхши биладиган, пухта касб ва ҳаёт тажрибасига, юксак маънавий-ахлоқий савияга эга бўлган юрист кадрлар судья лавозимига тайинланишини ва сайланишини таъкидлаб ўтилди.

Ўзбекистон Республикасининг «Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонуни ҳақида тушунча бериб, Коррупция – шахснинг ўз мансаб ёки хизмат мавқеидан шахсий манфаатларини ёхуд ўзга шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки номоддий наф олиш мақсадида қонунга хилоф равишда фойдаланиши, худди шунингдек бундай нафни қонунга хилоф равишда тавқим этиш, коррупцияга оид ҳуқуқбузарлик – коррупция аломатларига эга бўлган, содир этилганлиги қонун ҳужжатларида жавобгарлик назарда тутилган қилмиш, манфаатлар тўқнашуви шахсий (бевосита ёки билвосита) манфаатдорлик шахснинг мажбуриятларини лозим даражада бажаришига таъсир кўрсатаётган ёхуд таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳамда шахсий манфаатдорлик билан фуқароларнинг, ташкилотларнинг, жамиятнинг ёки давлатнинг ҳуқуқлари ва қонунии манфаатлари ўртасида қарама-қаршилик юзага келаётган ёки келиши мумкин бўлган вазият бўлишини, коррупцияга қарши курашишнинг асосий принциплари фуқароларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларининг устуворлиги, очиқлик ва шаффофлик, тизимлилик, давлат ва фуқаролик жамиятининг ҳамкорлиги, коррупциянинг олдини олишга доир чора-тадбирлар устуворлиги, жавобгарликнинг муқаррарлигидан иборат бўлишини, шунингдек, давлат органлари ва бошқа ташкилотлар коррупцияга қарши курашиш мақсадида аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш бўйича зарур чора-тадбирлар кўриши, жумладан коррупцияга қарши курашиш масалаларига доир тушунтириш ишларини амалга ошириш, ҳуқуқий тарбия ва таълимни, илмий-амалий тадбирларни ташкил этиш, ўқув-услубий ва илмий адабиётларни ишлаб чиқиш йўли билан зарур чора-тадбирлар кўришини, давлат органлари ва бошқа ташкилотлар мансабдор шахсларининг ҳамда бошқа ходимларининг коррупцияга қарши курашиш сохасидаги ҳуқуқий саводхонлигини, шу жумладан ҳуқуқий билимлари даражасини ошириш юзасидан зарур чора-тадбирлар кўришини, таълим муассасаларида коррупцияга қарши курашиш сохасида ҳуқуқий таълим ва тарбия белгиланган давлат таълим стандартларига мувофиқ амалга оширилишини таъкидлади.

Шунингдек, коррупцияга қарши курашиш сохасидаги давлат сиёсатининг асосий йўналишлари аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш жамиятда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш, давлат ва жамият ҳаётининг барча соҳаларида коррупциянинг олдини олишга доир чора-тадбирларни амалга ошириш, коррупцияга оид ҳуқуқбузарликларни ўз вақтида аниқлаш, уларга чек кўйиш, уларнинг оқибатларини, уларга имкон берувчи сабаблар ва шарт-шароитларни бартараф этиш, коррупцияга оид ҳуқуқбузарликларни содир этганлик учун жавобгарликнинг муқаррарлиги принципини таъминлашдан иборатлигини билдириб ўтилди.

Давра суҳбати якуни бўйича Сирдарё вилоят Давлат солиқ бошқармаси, туман, шаҳар давлат солиқ инспекциялари ходимларига мансаб ёки хизмат мавқеидан шахсий манфаатларини ёхуд ўзга шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки номоддий наф олиш мақсадида қонунга хилоф равишда фойдаланмаслигига, ўзлари ҳам коррупцияга оид ҳуқуқбузарликларни ўз вақтида аниқлаш ва уларга чек қўйишга, коррупцияга оид хуқуқбузарликларни содир этганлик учун жавобгарликнинг муқаррарлигини тушунтириб ўтилди.

 Нурулла Абдуллаев

Гулистон туманлараро иқтисодий суди судьяси

Савол беринг, жавоб берамиз

Савол: Турмуш ўртоғи вафотидан сўнг, унинг биринчи ва кейинги оиласидаги фарзандлар мерос қабул қилишда тенг ҳиссага эгами?

Фуқаролик кодексининг 1113-моддасига мувофиқ, мерос очилган пайтда мерос қолдирувчига тегишли бўлган, унинг ўлимидан кейин ҳам бекор бўлмайдиган барча ҳуқуқ ва мажбуриятлар мерос таркибига киришлиги, 1134-моддасига асосан эса қонун бўйича меросхўрлар ворисликка ушбу Кодекснинг 1135-1141-моддаларида назарда тутилган навбат тартибида чақирилишлиги қайд қилинган.

Ушбу кодекснинг 1135-моддасига биноан, мерос қолдирувчининг болалари (шу жумладан фарзандликка олинган болалари), эри (хотини) ва ота-онаси (фарзандликка олувчилар) тенг улушларда қонун бўйича биринчи навбатдаги ворислик ҳуқуқига эга бўладилар, мерос қолдирувчининг вафотидан кейин туғилган болалари ҳам биринчи навбатдаги ворислар жумласига кирадилар.

Бундан кўринадики, турмуш ўртоғингизнинг болалари тенг улушларда қонун бўйича биринчи новбатдаги ворислик ҳуқуқига эга.

Меросни қабул қилиб олган қонун бўйича меросхўрлардан исталган бири мероснинг тақсимланишини талаб қилишга ҳақли бўлиб, меросни тақсимлаш меросхўрларнинг келишувига кўра ўзларига тегишли улушларга мувофиқ, келишувга эришилмаган тақдирда эса, суд тартибида амалга оширилади.

Юқоридагилардан келиб чиқиб, мероснинг тақдимланишида меросхўрларнинг ўзаро келишуви мавжуд бўлмаса, мол-мулк жойлашган судга даъво тартибида мурожаат этишингиз мумкин.

Ушбу саволга фуқаролик ишлари бўйича Гулистон туманлараро судининг судьяси  Сажар Мирзабаев жавоб берди. 

Мулк ҳуқуқи дахлсиздир

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 22 август куни ўтказилган тадбиркорлар билан очиқ мулоқоти доирасида белгиланган мулкий ҳуқуқларнинг ишончли ҳимоясини яратиш, ушбу ҳуқуқларни чеклаётган омилларни бартараф этиш бўйича вазифалар ижросини таъминлаш мақсадида, 2022 йил 24 август куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-198-сонли  мулк ҳуқуқининг дахлсизлигини ишончли ҳимоя қилиш, мулкий муносабатларга асоссиз аралашувга йўл қўймаслик, хусусий мулкнинг капиталлашув даражасини ошириш чора-тадбирлари тўғрисидаги фармони эълон қилинди.  Мазкур фармон билан 2022 йил 1 сентябрдан бошлаб хусусий мулкка эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш ҳуқуқини бевосита ёки билвосита чеклашни назарда тутувчи, мулкий муносабатларда бозор иқтисодиёти тамойилларини тўлиқ жорий этишга тўсқинлик қилувчи бир қанча талаблар ва чекловлар бекор қилинди.

Хусусан, Ер участкаларига бўлган ҳуқуқлардан фойдаланиш соҳасида: ер участкаларига бўлган ҳуқуқнинг вужудга келиши учун асос бўлган ҳужжатларни, шу жумладан Вазирлар Маҳкамаси, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг ҳужжатларини уларнинг ўзи ёки юқори турувчи орган ва мансабдор шахслар томонидан, хусусан прокурор протести асосида бекор қилиш йўли билан ер участкасига бўлган ҳуқуқни тугатиш, бундан ушбу ҳужжатларни суд томонидан бекор қилиш ёки ҳақиқий эмас деб топиш ҳолатлари мустасно;ер участкасидан ихтиёрий воз кечилганда унга бўлган ҳуқуқнинг бекор қилинишини Вазирлар Маҳкамаси, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг қарори билан расмийлаштириш. Бунда, ер участкасидан ихтиёрий воз кечиш тўғрисида нотариал тасдиқланган ариза ушбу ер участкасига бўлган ҳуқуқларни бекор қилиш учун асос бўлиб ҳисобланади;юридик шахс тугатилиши муносабати билан унинг ер участкасига (қишлоқ хўжалиги ерларидан ташқари) бўлган ҳуқуқларини бекор қилиш. Бунда, ушбу ҳуқуқлар юридик шахс муассисларига (иштирокчиларга), агар қонунчиликда, таъсис ҳужжатларида ёки муассислар ўртасидаги келишувга мувофиқ бошқача шартлар назарда тутилмаган бўлса, уларнинг юридик шахсдаги улушига (қўшилган ҳиссасига) мутаносиб равишда ўтказилади;ер участкаларини жамоат эҳтиёжлари учун олиб қўйишда компенсация сифатида давлат мулкидаги бошқа кўчмас мулк объектини мулк қилиб бериш, бундан кўп квартирали уйларда жойлашган турар жой объектлари мустасно;

    Турар жойга бўлган мулкий ҳуқуқларни амалга ошириш соҳасида: турар жойга нисбатан мулкий ҳуқуқларга ёки турар жой мулкдори билан қариндошлик алоқаларига эга бўлмаган шахсларни ушбу турар жойдан доимий рўйхатдан чиқариш учун уларнинг розилигини олиш, бундан тарафлар ўртасида бошқача келишув тузилган ҳолатлар мустасно;суд томонидан турар жойга нисбатан инсофли эгалловчи деб топилган жисмоний шахсдан ушбу турар жойни унга нисбатан мулк ҳуқуқи давлат рўйхатидан ўтказилган пайтдан бошлаб уч йил ўтгач натура шаклида талаб қилиб олиш;

   Жисмоний ва юридик шахсларга мулк ҳуқуқи билан тегишли бўлган бино ва иншоотлар, транспорт воситаларидан фойдаланиш соҳасида: мулкий ҳуқуқларнинг вужудга келиши учун асос бўлган маъмурий ҳужжатларни ушбу ҳужжатни қабул қилган ёки юқори турувчи маъмурий орган ва мансабдор шахслар томонидан, хусусан прокурор протести асосида бекор қилиш йўли билан ҳуқуқларни тугатиш, бундан ушбу ҳужжатларни суд томонидан бекор қилиш ёки ҳақиқий эмас деб топиш ҳолатлари мустасно;

   Корпоратив муносабатлар соҳасида: давлат органлари томонидан давлат иштирокидаги корхоналар мол-мулкини тасарруф этиш бўйича норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ёки бошқа кўринишдаги маъмурий ҳужжатлар қабул қилиш амалиёти. Бунда, хўжалик жамиятининг устав фондидаги (капиталидаги) давлат улушига (акцияларига) эгалик қилувчи давлат органлари улушдор (акциядор) сифатида қарорлар қабул қилишни (овоз беришни) юқори турувчи давлат органи билан ёзма тарзда келишиб олиши мумкин;

юридик шахсларнинг устав фондидаги (капиталидаги) гаровга қўйилган улушларни (қўшилган ҳиссаларни) гаровга олувчининг розилигисиз тасарруф этиш амалиёти. Бунда, мазкур розилик олинмаганлиги таъсис ҳужжатларига киритилган ўзгартиришларни давлат рўйхатидан ўтказишни рад этиш учун асос бўлиб ҳисобланади, бундан қонунда назарда тутилган ҳоллар мустасно деб белгиланди.

Анвар Сувонқулов

Сирдарё вилоят судининг  судьяси

Маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни судларга юбориш тартибига оид семинар ўтказилди

 

Жиноят ишлари бўйича Ховос туман судининг ташаббуси билан Ховос тумани ИИБ биносида барча туман ИИБ шахсий таркиб ходимлари иштирокида семинар ўтказилди. Унда ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни тарафларнинг ярашуви муносабати билан судга юбориш, маъмурий жавобгарликдан озод қилиш тартиби, маъмурий ҳуқуқбузарликка доир ишларни кўришда талаб этиладиган ҳужжатларнинг номлари, терговга қадар текширув ҳаракатларини ўтказиш, ахборот тизимларини интеграция қилиш орқали маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни электрон тартибида судга юбориш, далиллар мақбуллиги мавзуларида семинар машғулотлари ўтказилди.

Шунингдек, “Ўзбекистон Республикаси Олий суди ва Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг 2021 йил 19 март кунги “Ички ишлар органлари томонидан жиноят ишлари бўйича судларга кўриб чиқиш учун юбориладиган маъмурий ҳуқуқбузарликка доир ишларни кўришда талаб этиладиган ҳужжатлар ва бу борада ягона суд амалиётини жорий этиш юзасидан чиқарилган “Қўшма кўрсатма”нинг мазмун-моҳияти юзасидан ҳам семинар ишитрокчилари ўзаро тажриба алмашди.

Бундан ташқари, семинарда Сирдарё вилоят суди, Сирдарё вилоят прокуратураси ва Сирдарё вилоят Ички ишлар бошқармасининг 2021 йил 31 январдаги “ Суднинг МЖтКнинг 278-моддаси тартибида юборилган ишлари бўйича қўшимча терговга қадар текширув ҳаракатларини ўтказиш ва ва судга юбориш тартибини белгилаш тўғрисидаги “Қўшма кўрсатма”нинг мазмун-моҳияти ҳақида ҳам сўз борди.

Семинар иштирокчиларига маърузачилар томонидан  “Ўзбекистон Республикаси Олий суди ва Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар Вазирлигининг 2021 йил 29 сентябрдаги “Ахборот тизимларини интеграция қилиш орқали маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни электрон шакллантириш, кўриб чиқиш ва ҳисобини юритиш тўғрисида»ги Қарорнинг мазмун-моҳияти юзасидан ҳам тушунчалар бериб ўтилди.

Семинар якунида  ИИБ профилактика иснпекторлари томонидан маъмурий ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишларни судларга юборилишида йўл қўйилаётган хато ва камчиликлар  кўрсатилиб, тегишли тавсиялар берилди.

Жавлон Жаббаров

Жиноят ишлари бўйича Ховос туман судининг раиси

Ҳал қилув қарори қачон ижро этилади?

Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан Ўзбекистон Республикасининг “Судлар тўғрисида”ги 2021 йил 28 июлдаги 703-сонли қонуни имзоланди. Ушбу қонуннинг 10-моддасида “Қонуний кучга кирган суд ҳужжатлари барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар учун мажбурийдир ҳамда Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ижро этилиши шарт. Суд ҳужжатини ижро этмаслик қонунда белгиланган жавобгарликка сабаб бўлишлиги” белгилаб қўйилган.

Фуқаролик ишлари буйича Гулистон туманлараро суди ташаббуси билан вилоят мажбурий ижро бюроси ва Гулистон шаҳар мажбурий ижро бюроси ходимлари иштирокидаги семинарда  суд хужжатларини ижросини таминлашдаги муаммолар ва ечимлар юзасидан сўз борди ва мазкур қонуннинг аҳамиятиҳақида сўз юритилди. Шунингдек, «Ижро тўғрисида»ги Қонуннинг 23-моддасида “Давлат ижрочиси ижро ҳужжатини суд ёки бошқа органдан ёхуд ундирувчидан (агар ижро ҳужжатини ижрога топшириш муддати ўтмаган ва мазкур ҳужжат ушбу Қонуннинг 8-моддасида назарда тутилган талабларга мувофиқ бўлса) ижро учун қабул қилиб олиши ва ижро иши юритишни қўзғатиши шартлиги, давлат ижрочиси ижро ҳужжатини олган пайтдан эътиборан бир иш куни ичида ижро иши юритишни қўзғатиш тўғрисида қарор чиқаришлиги назарда тутилган. Қонуннинг  24-моддасида эса “агар ижро ҳужжати ижрога топшириш муддати ўтиб кетганидан кейин юборилган бўлса ёки ушбу Қонуннинг 8-моддасида назарда тутилган талабларга мувофиқ бўлмаса, ёхуд зарур ҳужжатларни уларга қўйиладиган талабларга мувофиқ ҳолда расмийлаштириб ижро ҳужжатига илова қилиш тўғрисидаги талабга риоя қилинмаган бўлса, давлат ижрочиси ижро ҳужжатини олган кундан эътиборан уч кунлик муддат ичида қайтариб юборишлиги ҳам назарда тутилган. Ижро ҳужжатини қайтариб юбориш тўғрисидаги қарорда ушбу Қонуннинг 8-моддасида ва бошқа қонунчилик ҳужжатларида назарда тутилган қайси талаблар бузилганлиги кўрсатилишлиги, ижро ҳужжатининг йўл қўйилган нуқсонларни бартараф қилиш учун қайтариб юборилиши бундай нуқсонлар бартараф қилинганидан кейин ижро ҳужжатини давлат ижрочисига иккинчи марта умумий тартибда юбориш учун тўсқинлик қилмаслиги, суд ёки бошқа орган ижро ҳужжатида йўл қўйилган нуқсонларни қайтарилган ижро ҳужжати келиб тушган кундан эътиборан уч иш куни ичида бартараф қилишлиги ва уни такроран давлат ижрочисига юборишлиги белгиланган.

Ўзаро фикр ва тажриба алмашишни мақсад қилган семинар ташкилотчилари мазкур қонун нормаларидан келиб чиқиб, бугунги кунда барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, мансабдор шахслар, фуқаролар суднинг ахборот тизимлари орқали электрон юбораётган ариза ва даъво аризаларга белгиланган тартибларга тўлиқ риоя қилган ҳолда маълумотларни тўғри ва аниқ киритишлиги, келгусида суд қарорларини сўзсиз ижро этилишлигига, ортиқча оворагарчиликка сабаб бўлмасликка хизмат қилиб, фуқароларимизнинг судга бўлган ишончи янада ортишига хизмат қилишини яна бир бора таъкидлади. Ҳамкорлик борасидаги бошқа масалалар ҳам семинар якунида ўзаро келишиб олинди.

Камол Намазов

фуқаролик ишлари бўйича Гулистон

туманлараро судининг раиси

 

Автомашинангизни эҳтиёт қилинг бўлмаса…

Сардобалик  Каримов  тумандаги кўп қаватли уй олдида қаровсиз қолдирилган, фуқаро Абдурахмоновага  тегишли бўлган оқ рангли, “NEXIA GLE” русумли автомашинани калити жойида қолдирилганлигидан фойдаланиб  олиб қочади. «Ўлжа»сини яшаш хонадонига олиб бориб, автомашинанинг захира ғилдираги ва автомашинага ўрнатилган 100 литр ҳажмли темир газ баллонини ечиб олиб  яшириб қўяди. Авто улови тўсатдан ғойиб бўлганидан хабар топган жабрланувчи эса зудлик билан ҳуқуқ тартибот органларига хабар қилади. Олиб борилган дастлабки тергов ҳаракатлари давомида автомашинани ўғрлашда гумондор бўлган Каримовнинг яшаш хонадони  тинтув қилинади. Тинтув натижасида яшириб қўйилган «тойчоқ» Каримовнинг молхонасидан топилади. Ўтказилган транспорт баҳолаш экспертизасининг  хулосасига кўра “NEXIA GLE” русумли  автомашинага 38.296.000 сўм миқдорда моддий зарар етказилганлиги аниқланган.

Судланувчи Каримов суд мажлисида айбига қисман иқрорлик билдириб, дастлабки терговда берган кўрсатувларини тўла тасдиқлашини,  автомашина газ балони ва қўшимча баллонни ечиб олиб уйига яшириб қўйгани, қолган нарсаларини ечишга имкони бўлмагани, ечиб олинган нарсалар ўзига тегишли бўлган автомашинага тушмаслигини, харидор чиқса сотиб юбориши мумкинлигини, жабрланувчига етказилган зарар тўла қоплангани, қарамоғида оиласи ва вояга етмаган фарзандлари борлигини инобатга олиб суддан  қонуний енгиллик беришни сўраб кўрсатув берди. Лекин энди кеч бўлганди. Яъни судланувчига Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 59,61-моддаларига асосан тайинланган жазоларни қисман қўшиш йўли билан узил-кесил беш йил икки ой муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

Мазкур жиноят ишидан нафақат судланувчи балки жабрланувчи ҳам тўғри хулоса чиқарди. Чунки шахсий автомашинасини қаровсиз ҳолда қолдириш ана шундай нохуш холатлар билан тугаши аниқ. Зеро халқимиз ўзингни эҳтиёт қил, қўшнингни ўғри тутма, дея бежизга айтмаган. 

Зафаржон Расулов

Жиноят ишлари бўйича Сардоба туман судининг раиси

 

Перейти к содержимому