Статистика-баҳолашнинг муҳим омили
Статистик кўрсаткичлар – бу иқтисодий судларнинг, қолаверса, ҳар бир судья ва суд ходимининг иш фаолиятини баҳолашнинг муҳим омилидир.
Бу кўрсаткичларни мунтазам равишда таҳлил этиш ва умумлаштириш иқтисодий судлар фаолияти самарадорлигини оширишда, шунингдек унга юклатилган масъулиятли вазифаларни бажаришда муҳим аҳамият касб этади.
Ҳусусан, Сирдарё вилоят судининг иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати ва туманлараро иқтисодий судлар томонидан жорий йилнинг
саккиз ойи мобайнида жами 5130 та ишлар кўриб чиқилган. Кўриб чиқилган ишлар бўйича даъвогарлар фойдасига 352 млрд. 409 млн. 310 минг сўм ундириш бўйича суд қарорлари чиқарилган, шу жумладан иқтисодий судлар томонидан ишларни кўриб чиқишда дастлаб 1 млрд. 645 млн. сўм давлат божи ихтиёрий тўланган, суд қарорлари билан Республика бюджетига 16 млрд. 551 млн. 830 минг сўм давлат божи ундирилиши белгиланган. 2021 йилнинг шу даврида эса 3798 та иқтисодий ишлар кўриб чиқилган бўлиб, даъвогарлар фойдасига 302 млрд. 975 млн. 420 минг сўм қарз, шу жумладан иқтисодий судлар томонидан ишларни кўриб чиқишда дастлаб 1 млрд. 095 млн. сўм давлат божи ихтиёрий тўланган, суд қарорлари билан Республика бюджетига 10 млрд. 420 млн. 580 минг сўм давлат божи ундирилиши белгиланган. Ҳар бир судьянинг ўртача ойлик иш ҳажми 43 тани (2021 йилнинг шу даврида 42 та) ташкил этган.
Жорий йилнинг 8 ойи мобайнида 12 та иқтисодий ишлар буйича шартнома мажбуриятларини лозим даражада бажармаганлиги учун маъмурий жавобгарликка тортилган 14 нафар масъул мансабдор шахслардан ундирилиши лозим бўлган 4 млн 110 минг сўм жарима тўлиқ ундирилган, 27 та иш буйича моддий жавобгарликка тортилган 35 нафар масъул мансабдор шахслардан 41 млн 960 минг сўм етказилган моддий зарардан 27 млн 440 минг сўми хўжалик юритувчи субъектлар мансабдор шахсларидан ундириб олиниши таъминланди. Хўжалик ишларини ҳал этиш жараёнида аникланган қонунбузишликлар ва камчиликларни бартараф этиш ва уларнинг олдини олиш юзасидан 17 та хусусий ажрим, 100 та тақдимномалар қабул қилиниб тегишли идораларга юборилган ва улар томонидан кўриб чиқилиб тегишли чоралар кўрилган.
Жорий йилнинг саккиз ойида вилоят судининг иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати ва туманлараро иқтисодий судлари томонидан кўриб чиқилиб тамомланган жами 5130 та иқтисодий ишлардан 3581 таси ёки 69,8 фоизи сайёр суд мажлисларида кўрилган.
Оммавий ахборот воситалари орқали жами 612 та чиқишлар қилинган ва мақолалар чоп этилган. Шундан телевидения дастурларида 35 та, радиоэфир орқали узатилган эшиттиришларда 53 та, газеталарда 42 та, журналларда 15 та ва веб-сайтларда 122 тани ташкил этган.
Вилоят ҳудудидаги қишлоқ фуқоролар йиғинларида, ўқув муассасаларда, корхона ва ташкилотларда жами 345 та маъруза ва давра суҳбатлари ҳамда семинарлар ўтказилган.
Ўзбекистон Республикаси Олий судига қонун ва қонуности ҳуқуқий ҳужжатлар, Олий суд Пленум қарорларига 79 та таклиф ва мулоҳазалар юборилган.
Сирдарё вилоят судининг иқтисодий ишлар бўйича судлов ҳайъати ва туманлараро иқтисодий судларда айникса тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш, тадбиркорлар, дехқон-фермерлар, кичик ва ўрта бизнес вакилларининг қонуний манфаатларини ҳимоя қилишга алоҳида эътибор қаратилмокда.
Хусусан, жорий йилнинг саккиз ойи мобайнида тадбиркорлар, кичик ва ўрта бизнес вакиллари, деҳқон фермерларнинг манфаатида жами 522 та ишлар кўриб чиқилиб ҳал этилган бўлиб, ҳал этилган ишлар бўйича 59 млрд. 219 млн. 580 минг сўм ундириш ҳақида суд ҳужжатлари қабул қилинган.
Даъвогар манфаатида хусусий тадбиркорлик субъектлари иштирокида кўрилган иқтисодий ишлар таҳлилига кўра кўрилган ишларнинг аксарияти маҳсулот етказиб бериш, контрактация шартномалари ва ҳақ эвазига хизмат кўрсатиш шартномалари юзасидан келиб чиққан низоларни ташкил этган.
Судлар фаолиятига илғор ахборот технология дастурлари, замонавий аудио видео қайд этиш, масофадан туриб судда иштирок этиш имкониятини берувчи технологиялар жорий этилган бўлиб, ҳозирда бошқа вилоятларда жойлашган тадбиркорлик субъектлари ўртасидаги низолар бўйича суд мажлислари бевосита видеоконференцалоқа режимида ўтказилиб келинмоқда.
Жорий йилнинг мазкур даврида жами 77 та иқтисодий ишлар бўйича суд мажлислари видеоконференция алоқа режимида кўриб чиқилган бўлиб, бу билан хўжалик юритувчи субъектларининг 22 971 360 сўм миқдордаги маблағлари тежалишига сабаб бўлинган.
Шунингдек, чет-эл инвестори ҳисобланган хорижий корхоналар иштирокида 82 та иқтисодий иш кўриб тамомланган, ўтган йилга нисбатан тамомланган ишлар 67 тага ёки 81,7 фоизга кўпайган. Бундан ташқари, ҳисобот даврида чет-эл инвестициялари иштирокидаги корхоналар (қўшма корхона) иштирокида 62 та иқтисодий иш кўриб тамомланган.
Улуғбек Шерқўзиев
Сирдарё вилоят судининг
мутахассиси