Ҳуқуқшуноснинг ҳуқуқбузарлиги
Гулистон шаҳар ҳокимлиги, болаларни ҳимоя қилиш шўъбаси мудири лавозимида фаолият юритган Шоҳруҳ Исоқов (исм шарифи ўзгартирилган) юридик аҳамиятга эга ҳаракатларни содир этишга ваколат берилган шахс бўла туриб, унга ишониб топширилган ўзганинг мулкини ўзлаштириш йўли билан талон-торож қилиш ҳамда мансаб сохтакорлиги каби жиноятни қуйидаги вақт, усул ва ҳолатларда қасддан содир этган. Хўш, жиноятга етаклаган «очкўзлик» бу ҳуқуқшуносни қай тариқа йўлдан оздирди?
Шаҳар ҳокимлигидаги лавозимидан фойдаланган Шоҳруҳ Вазирлар Маҳкамасининг 25.10.2021 йилдаги 656-сонли Қарори билан тасдиқланган “Етим болалар ва ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни уй-жой билан таъминлаш тартиби тўғрисида”ги Низом талабларини бузиб, ўзганинг мулкини ўзлаштириш мақсадида, ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган Мусаевни бюджет маблағлари ҳисобидан уй-жой билан таъминлаш учун Гулистон шаҳридаги хонадонни фуқаро Мухаммадиевдан 8 минг АҚШ долларига сотиб олишга оғзаки келишиб, ТИФ “Миллий банк” Сирдарё вилоят филиалидан Мухаммадиевнинг номига омонат ҳисоб рақами ва тўлов картасини расмийлаштириб, ундан олди-сотди шартномаси тузилгунга қадар тўлов картасини олиб қўяди. Нотариал идорада Мухаммадиев (сотувчи), Мусаев (олувчи) ва Гулистон шаҳар хокимлиги (сотиб олиб берувчи) ўртасида Гулистон шаҳридаги 3-хонадонни уч томонлама олди-сотди шартномасини тузишга эришади. Шартномада эса сотиб олинаётган хонадоннинг қийматини 122 млн. сўм миқдорида кўрсатиб, сотиб олинаётган ушбу хонадон учун 122 млн. сўм пул маблағларини Мухаммадиевнинг номига расмийлаштирилган тўлов картага тушириб олади. Картани ҳудди ўзиники билган Шоҳруҳ иш «ҳамирдан қил суғиргандек» осон битганидан ҳурсанд бўлиб, ушбу картадаги пул маблағларни нақдлаштиради. Шундан сўнг картанинг ҳақиқий эгаси Мухаммадиевга 8 минг АҚШ долларини нақд пулда тўлаб бериб, қолган 35 млн. 432 минг сўм бюджет маблағларини ўзлаштиради.
Бундан ташқари, Шоҳруҳ Гулистон шаҳридаги 3-хонадоннинг қийматини 122 млн. сўм миқдорида кўрсатиб, 8 минг АҚШ долларидан ортган пулларни уйни таъмирлаш учун ишлатишини айтиб, пул маблағларини Мухаммадиевнинг номига расмийлаштириб, шартномага сохта маълумотлар киритилишига эришган.
Ўзининг юқоридаги жиноий ҳаракати билан ҳуқуқшунос Шоҳруҳ била туриб Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 167-моддаси 2-қисми “г” банди ва 209-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноятларни қасддан содир қилган.
Жиноят ишлари бўйича Гулистон шаҳар судининг очиқ суд мажлисида ҳокимликнинг собиқ ҳуқуқшуносига нисбатан Жиноят Кодексининг тегишли моддаларига асосан тайинланган жазоларни қўшиш йўли билан узил-кесил ўташ учун бир йил муддатга мансабдорлик ва моддий жавобгарлик ишларида ишлаш ҳуқуқидан маҳрум қилиб, иш ҳақининг йигирма фоизини давлат даромади ҳисобига ушлаб қолиш шарти билан икки йил муддатга ахлоқ тузатиш ишлари жазоси тайинланди.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, ўзи ҳуқуқшунос бўлса-да, Қонунни била туриб унга ишониб топширилган ўзганинг мулкини ўзлаштириш йўли билан талон-торож қилишдек жиноятни содир қилган Шоҳруҳ энди ҳаётдан яхшигина сабоқ оладиган бўлди.
Музаффар Омонов
Жиноят ишлари бўйича Гулистон шаҳар судининг судьяси
Саёқ юрганнинг таёқ ейиши
Жамиятда шундай инсонлар бўладики, улар кўчада мақсадсиз юришни одат қилгани етмагандек, атрофдагиларнинг ҳам тинчлигини бузишга ҳаракат қилади. Гулистонлик Сервер ҳам маст холатда тунгги вақтда кўчада саёқ юришни мақсад қилганлардан эди. Унинг навбатдаги манзили эса 8-сонли умумий ўрта-таълим мактабини ёнида жойлашган нонвойхонанинг ёни бўлди. Ўша тунда муқаддам судланган Рустам ҳам мазкур нонвойхона ишчиларини ёнидан ўтиб қолади. Ўтганни ўроғини олишни оддий хол деб билган Сервер эса Рустамни кўриб қолади ва уни ёнига қўлидаги пичоғини ўйнатиб русча “ну что прикольнёмся” деб боради. Рустам эса унга “пичоғингни ташла, агар шунчалик уришмоқчи бўлсанг, кетдик канал бўйига” дейди. Бу таклифдан руҳланган Сервер «Дўстлик» канали устидан ўтувчи кўприкнинг пиёдалар йўлаги бўйлаб қўлидаги пичоқ билан Рустамга эргашади. Шунда Рустам ерда ётган бир дона ёғоч тахта бўлагини қўлига олиб Сервернинг чап оёғига икки марта уради. Шундан сўнг икки саёқнинг таёқ ва пичоқ иштирокидаги жанжали авжига чиқади. Суд мажлисида сўроқ қилинган Рустам ўзини ҳимоя қилиш мақсадида ерда ётган тахта ёғоч олиб бир неча маротаба Сервернинг елкасига ёғоч тахта билан уриб тан жароҳати етказганлигини, шундан сўнг, у ерга йиқилиб хушини йўқотганлигини маълум қилди. Яхшиямки, воқеа жойига етиб келган гувоҳлар Сервер учун тез тиббий ёрдам чақиради ва ўз вақтида шифохонага етказилади. Жиноят ишлари бўйича Гулистон шаҳар судининг очиқ суд мажлисида кўриб чиқилган мазкур иш давомида суд-тиббий экспертизасининг хулосасига кўра, Сервернинг тан жароҳатлари “Оғир тан жароҳати”деб баҳолангани маълум бўлди. Ишга оид шу каби далиллар ўрганилиб, гувоҳларнинг кўрсатувлари эшитилиб, судланувчи Рустам Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 107-моддаси билан айбли деб топилди. Суднинг ҳукмига кўра унга ҳар ойлик иш ҳақининг 20 фоизи миқдорини давлат даромади ҳисобига ушлаб қолган ҳолда бир йил олти ой муддатга ахлоқ тузатиш ишлари жазоси тайинланди.
Ахлоқ тузатиш ишлари жазосининг ижроси Рустамнинг яшаш жойидаги ички ишлар органларининг жазоларни ижро этиш инспекцияси зиммасига юклатилди. Қиссадан ҳисса шуки, Сервернинг саёқ юриши Рустамдан таёқ ейишига олиб келган бўлса, Рустамнинг тунгги бесамар сайрлари уни ахлоқи тузатилишга муҳтож эканлигини амалда тасдиқлаб берди. Зеро халқимиз «Юрсанг саёқ ейсан таёқ» дея, бежизга айтмаган.
Улуғбек Жумаев
Жиноят ишлари бўйича
Гулистон шаҳар судининг раиси
Замонавий «қароқчилар»
Биз бадиий фильмлардагина қароқчилар иштирокидаги лавҳаларни томоша қилганмиз. Ёки детектив асарлар орқали қароқчиларнинг қилмишлари ҳақидаги сюжетларни ўқиганмиз. Лекин сўз юритмоқчи бўлганимиз «қароқчилар» кино ёки ҳикояда эмас балки Сирдарё туманида истиқомат қилади. Энг қизиғи замонавий «қароқчилар» куппа-кундузи далада талончилик қилган ва гуруҳлари ота-болалардан иборат бўлган. Яъни Тўлқинов фарзандлари Баҳтиёр ва Дилшод билан бир гуруҳ шахслар бўлишиб, тунгги соат 23:00 ларда Сирдарё тумани, “Хикматли” маҳалласи, Соҳил қишлоғида жойлашган фермер хўжалигидаги ўрилган беда прессларни талон-торож қилиш мақсадида, фермер хўжалиги дала майдонига беда прессловчи қишлоқ хўжалиги техникасини олиб киришиб, шу даланинг эгасига тегишли бўлган бедаларни пресслаш ва даладан олиб чиқиб кетиш ишларини ташкиллаштиришган. Даласидаги руҳсатсиз ўрим-йиғимни кўриб қолган фермернинг ўғли ота-болаларни тўхтатмоқчи бўлади. Шунда Тўлқинов ўзининг фарзандлари билан бирга унга ҳужум қилиб, қўлларида бўлган бедани йиғиштириш учун олиб келинган паншахадан қурол сифатида фойдаланиб, беда эгасининг дуч келган жойларига уриб, тан жароҳат етказишган. Оқибатда калтакланган шахс хушидан кетади. Паншаха дастаси синиб кетган бўлишига қарамасдан «қароқчилар» дўппсолашда давом этган ва ер эгасини беда пресслаш учун олиб келинган ип билан қўл ва оёқларини боғлаб, бедани очиқдан-очиқ талон-торож қилишни давом эттиришган.
Ҳодиса содир бўлган жойга зудлик билан ички ишлар бўлими ходимлари етиб келган бўлишига қарамасдан Тўлқинов ўзиники бўлмаган 12 гектар ер майдонидан ўрилган ҳар бирининг нархи 22.000 сўмдан бўлган жами нархи 41.800.000 сўмлик 1.900 та пресс бедаларни талон-торож қилиб, дастлабки тергов жараёнида шахсини аниқлашни имкони бўлмаган фуқароларга сотиб юборган.
Жиноят ишлари бўйича Сайхунобод туман судининг очиқ суд мажлисида кўриб чиқилган ушбу жиноий ишга оид суд тиббиёт экспертизасининг хулосасига кўра, ер эгаси бош мия ёпиқ жароҳати, бош мия чайқалиши, чап қулоқ сурпаси ва ўнг энса соҳаси гематомаси ва эзилган жароҳатлар, бош париэтал минтақасидаги гематома ва қонталашлари, кўкрак қафаси ва ўнг елка соҳасидаги қонталаш ва гематомалар, чап елка олди соҳаси, билак, тирсак ва бел соҳасидаги ҳамда чап товон, думғаза соҳасидаги шилинма, гематома ва қонталаш каби жароҳатлар соғлиқни қисқа муддатга ёмонлашувига сабаб бўлган енгил шикаст эканлиги аниқланган.
Буниси ҳам етмагандек, «қароқчилар» сардори Тўлқинов суд мажлисида, айбига иқрорлик билдирмасдан, ушбу фермер хўжалигини раиси уни акаси эканлигини, ушбу беда дала майдонида бедани пресслаш ишлари бўлаётганлигини, лекин ўша дала майдонида ким ишлаётганлигини билмаганлигини, у ерда бир ўзи бўлганлигини, шу вақти унга нотаниш бўлган бир одам “сен Одилмисан!” деб қўлидаги пичоғи билан ташланиб қолганлигини, уни пичоқ билан ўлдириб қўйиши мумкин бўлганлигини ва ўзини ҳимоя қилиш мақсадида ер эгасини боғлаб қўйганлигини билдириб, адолатли қарор қабул қилишни билдириб кўрсатув берди.
Лекин дастлабки терговда тўпланган ва суд муҳокамасида текширилган далиллар, гувоҳларнинг кўрсатувлари билан мазкур жиноят ўз исботини топди.
Оқибатда замонавий «қароқчилар»нинг сардори Тўлқинов Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 164-моддаси 2-қисми “а”, “б”, “в” бандларида назарда тутилган жиноятни содир қилганликда айбли топилиб, унга беш йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди. Унинг ўғиллари Баҳтиёр ва Дилшод ҳам Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 164-моддаси 2-қисми “а”, “б”, “в” бандларида назарда тутилган жиноятни содир қилганликда айбли топилиб, уларга тўрт йил муддатга озодликни чеклаш жазоси тайинланди. Шу зайлда суднинг ҳукми билан замонавий «қароқчилар»нинг ҳикояси ўз якунига етадиган бўлди.
Сайдулла Раззоқов
Жиноят ишлари бўйича
Сайхунобод туман судининг раиси
Гулистон шаҳрининг Истиқлол маҳалласи «қизил ҳудуд»дан қачон чиқади?
ЖИБ Гулистон шаҳар суди томонидан ўтказилган муҳокама йиғилишида шу саволга жавоб изланди. Маълум бўлишича ушбу маҳаллада 2022 йилнинг 5 ойи давомида 4 та жиноят содир этилган бўлиб, аксарияти вояга етмаган ва хотин-қизлар томонидан қасддан содир этилган.
Маҳалла фаоллари, ҳуқуқ-тартибот органлари вакиллари ва шаҳар ҳокимининг маҳалладаги ёрдамчилари иштирокидаги муҳокамада маҳалла фуқаролари томонидан содир этилган жиноятларнинг сабаб ва оқибатлари таҳлил қилинди. Судланувчиларнинг шахси яширилган холда суд ҳукми билан 4 нафар шахсга нисбатан тайинланган жазо турлари ҳам иштирокчиларга маълум қилиниб, маҳалла ҳудудида профилактик-назорат тадбирларини 24 соат давомида янада кучайтириш зарур, деган хулосага келинди.
Якунда муҳокама марказида бўлган «Истиқлол» маҳалласини «кўк ҳудуд»га ўтказиш борасидаги чора-тадбирлар ижроси ўзаро келишиб олинди.
Улуғбек Жумаев
жиноят ишлари бўйича Гулистон шаҳар судининг раиси
Гугурт қутисидаги оғу
Олдиндан тезкор кузатувга олинган бошқарувидаги “Нексия-2” русумли енгил автотранспорт воситаси М-34 йўлининг Тошкент-Гулистон йўналиши бўйича, Гулистон шаҳрига киришда жойлашган кўприк яқинида, вилоят ИИБ ЙҲХБ ходимлари иштирокида тўхтатилди. Бобур (исми ўзгартирилган) автомашинасини нега тўхтатишганини англаб етсада, ҳуқуқ тартибот органларини чалғитмоқчи бўлди. Чунки у бошқарувидаги автомашинасига гиёҳванд моддаларни гугурт қутисига солган ҳолда яширган эди. Лекин унинг бу уддабуронлиги қўл келмади. Автомашина холислар иштирокида кўздан кечирилганида олд чап эшик тутқич қисмида 1 дона оқ рангли қоғоз парчасига ўралган, ўзига хос специфик ҳидга эга, қуритилиб майдаланган ҳолдаги гиёҳвандлик ўсимлигига ўхшаш модда борлиги аниқланди. Шунингдек, икки дона “Спички” ёзувли гугурт қутисига ҳам қоғоз парчаларига ўралган ҳолдаги яшил рангли, ўзига хос специфик ҳидга эга бўлган, қуритилиб майдаланган ҳолдаги гиёҳвандлик ўсимлигига ўхшаш моддалар ҳамда бир дона кесилган блестирдаги “Регапен 300 мг” номли кучли таъсир қилувчи тиббий дори воситалари топилди. Бобур ўз режасини иш бермаслигини тушуниб қолди ва автомашинасидан топилган гугурт қутисидаги оғуларни ташлаб юборишга уринди. Лекин улгурмади. Ҳуқуқ тартибот органларининг ходимлари томонидан ушбу ашёвий далиллар холислар иштирокида баённома расмийлаштириб олинди. Бу ҳам етмаганидек, ўтказилган профилактик суҳбатлар натижасида, Бобур ўзининг яшаш хонадонидаги эски буюмлар остига беркитилган, қуруқ ҳолда, ўзидан специфик ўткир ҳид тарқатувчи, “марихуана” гиёҳвандлик ўсимлигига ўхшаш моддани ўз ихтиёри билан тақдим этди.
Шундай қилиб, гугурт қутисига оғуни беркитган Бобур кўп миқдордаги гиёҳвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ёки психотроп моддаларни ўтказиш мақсадини кўзламай, қонунга хилоф равишда сақлаш, эгаллаш, ташиш ёки жўнатиш жиноий ҳаракатлари билан Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 276-моддаси 2-қисми “а” бандида кўрсатилган жиноятларни қасддан содир қилганликда айбланди.
Жиноят ишлари бўйича Гулистон шаҳар судининг очиқ суд мажлисида Бобур ўз айбини тўлиқ тан олиб, ушбу гиёҳвандлик воситаларини муқаддам узиб олиб, қуритиш учун ташлаб келганлигини, узиш учун борган вақтида ҳиди жуда ўткир бўлганлигини, шу сабабли қуриганидан сўнг, ҳиди камайишини ўйлаб ўша ернинг ўзига қуритиш учун ташлаб келганлигини, гиёҳвандлик воситаларини узганидан сўнг, целлофанга солиб, ўша жойни ўзига ўт ўланлар орасига жойлаштирганлигини, гиёҳвандлик воситасини олиш учун борган вақтида гугурт қутисига жойлаштирганлигини маълум қилди.
Суд Бобурга Жиноят Кодексининг 276-моддаси 2-қисми “а” банди билан тунги соат 22:00дан тонги соат 06:00га қадар яшаш хонадонини тарк этиши чекланган ҳолда, уч йил муддатга озодликни чеклаш жазосини тайинлади.
Гугурт қутисининг вазифаси гиёҳванд моддаларни сақлаш эмас балки гугурт доналарини бир жойда жамлаш эканлигини Бобур энди яхши тушуниб оладиган бўлди. Зеро, озодликни чеклаш жазосини ўташ мобайнида у ҳаётдан кўплаб сабоқ олиши аниқ.
Музаффар Омонов
Жиноят ишлари бўйича Гулистон
шаҳар судининг судьяси
